Τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της καλλιέργειας βρώσιμων και καλλωπιστικών φυτών παγκοσμίως, υπάρχει μία αυξανόμενη ζήτηση σε χώμα (κυρίως τύρφη). Αυτό έχει οδηγήσει στην ανάγκη να βρεθούνε εναλλακτικά υλικά (υποστρώματα) , που να μπορούνε να προσφέρουνε καλύτερα και πιο οικονομικά αποτελέσματα στην καλλιέργεια των φυτών.
Τα περισσότερα χώματα του εμπορείου (φυτοχώματα) είναι μείγματα με βάση την τύρφη (οργανικό υλικό) και κάποια ανόργανα. Ας δούμε όμως αναλυτικά τι έχουνε όλα αυτά τα μείγματα μέσα και με τί μπορούμε να τα εμπλουτίσουμε.
Οργανικά
Τύρφη (Peat) , PH 3,5 – 4,5
η τύρφη προέρχεται από την αποσύνθεση και τη χουμοποίηση της βλάστησης από διάφορους υγρότοπους και έλη της βορειοανατολικής Ευρώπης.
Peat Moss : τύρφη που προέρχεται κυρίως από την αποσύνθεση κάποιων ειδών βρύων ή σφάγνου. Ρουφάει 20 φορές το βάρος της σε νερό και το απελευθερώνει αργά.
Κομπόστ (compost)
Το κομπόστ προέρχεται επίσης από την αποσύνθεση οργανικής ύλης και δημιουργείται ειδικά από τα υπολείμματα του κήπου και της κουζίνας (φύλλα, λαχανικά, υπολείμματα κουζίνας
φαγητού). Είναι ένα φυσικό λίπασμα που βελτιώνει σημαντικά την γονιμότητα του εδάφους και το εμπλουτίζει με θρεπτικά συστατικά.
Χούμος (Humus)
Το Χούμος προέρχεται από την αποσύνθεση οργανικής ύλης (φύλλα, βελόνες κλπ) και ζωικών υπολειμμάτων που βρίσκονται στα επιφανειακά στρώματα του εδάφους. Η διαδικασία αυτή γίνεται με την βοήθεια μικροοργανισμών και βακτηριδίων που βρίσκονται στο έδαφος. Το Χούμος χρησιμοποιείται σαν φυσικό λίπασμα ή για εμπλουτισμό εδάφους καθώς είναι πλούσιο σε συστατικά όπως κάλιο, άζωτο και φώσφορο.
Κοπριά
Η κοπριά των ζώων είναι ένα φυσικό οικολογικό λίπασμα που χρησιμοποιείται για εμπλουτισμού του εδάφους με θρεπτικά συστατικά. Πριν την καθιέρωση της χρήσης λιπασμάτων, η κοπριά αποτελούσε το κύριο και σημαντικότερο συστατικό εμπλουτισμού.
Χώμα κοκοφοίνικα (coconut coir peat / husk / fiber) PH 5,8 – 6,8
Είναι θρυμματισμένα κομμάτια από τους καρπούς του κοκοφοίνικα. Ανάλογα με το μέγεθος μπορεί να είναι είτε σε μορφή χώματος ή σε μεγαλύτερα κομματάκια ή ακόμα και σε ίνες. Είναι ένα υπόστρωμα που χρησιμοποιείται ευρέως γιατί συγκρατεί καλά την υγρασία
Άργιλος (Clay)
Τα αργιλώδη χώματα όπως το Κοκκινόχωμα είναι βαριά χώματα με μεγάλη περιεκτικότητα σε άργιλο, κρατάνε καλά υγρασία αλλά δεν έχουν καλή αποστράγγιση. Ο καθαρός άργιλος είναι το βασικό υλικό που χρησιμοποιείται στην κεραμοποιία. Το χώμα των περισσότερων κήπων είναι συνήθως αργιλώδες.
Σφάγνο (sphagnum moss)
Είδος βρύα. Συγκρατεί πολύ υγρασία και προσφέρει καλό αερισμό των ριζών. Είναι καλό υπόστρωμα για ρίζωμα μοσχευμάτων και πολλές φορές το βλέπουμε να χρησιμοποιείται στις ορχιδέες. Το αναμειγνύουμε με άλλα υποστρώματα ή το χρησιμοποιούμε μόνο του.
Φλοιός πεύκου (pine bark)
Κομματάκια φλοιού πεύκου. Χρησιμοποιείται συχνά στις ορχιδέες μόνος του και σε ανάμειξη με άλλα χώματα προσφέρει καλό αερισμό των ριζών και αποστράγγιση. Υπάρχει σε διάφορα μεγέθη.
ΑΝΟΡΓΑΝΑ
Περλίτης (Perlite)
Είναι κομματάκια ηφαιστειακού γυαλιού που έχουνε ψηθεί σε υψηλή θερμοκρασία. Καθώς ψήνονται, διογκώνονται και γίνονται πορώδη. Το αποτέλεσμα είναι ένα πολύ ελαφρύ υλικό που δημιουργεί καλή αποστράγγιση και συγκρατεί υγρασία.
Βερμικουλίτης (Vermiculite)
Είναι ένα ένυδρο φυλλοπυριτικό ορυκτό από την κατηγορία των κρυσταλλικών αργίλων. συγκρατεί το νερό αλλά και βοηθά στο να βρίσκεται η υγρασία σε ισορροπία στο έδαφος. Επίσης βοηθάει στον καλύτερο αερισμό των ριζών. Επιπλέον, διαθέτει θρεπτικά συστατικά όπως κάλλιο, νάτριο, ασβέστιο, μαγνήσιο και αμμωνία τα οποία απελευθερώνει στα φυτά.
Leca (Lightweight expanded clay aggregate – διογκωμένος πηλός) PH 7
Αδρανές υπόστρωμα, είναι ψημένα μπαλάκια πηλού στους 1200 βαθμούς Κελσίου, διογκώνεται ελαφριά όταν βρέχεται συγκρατώντας νερό. Δεν περιέχει θρεπτικά στοιχεία και δεν αλλοιώνεται με τον χρόνο.
Eλαφρόπετρα (Pumice) ή κίσσηρις
χημικά αδρανές, πορώδες, ηφαιστειογενές ορυκτό. Αναμειγνύεται για να προσφέρει καλύτερο αερισμό των ριζών και αποστράγγιση. Έχει το πλεονέκτημα ότι δεν προσθέτει βάρος, σε αντίθεση με το χαλίκι και συγκρατεί περισσότεη υγρασία.
Ζεόλιθος (Zeolite)
Ο ζεόλιθος είναι ένα φυσικό πορώδες αργιλοπυριτικό ορυκτό με μεγάλη ιοντοανταλλακτική ικανότητα. Σε ανάμειξη με άλλα υποστρώματα βοηθάει στην συγκράτηση νερού και βελτιώνει τον αερισμό ενώ προσφέρει και αποστράγγιση. Επίσης βοηθάει στον εφοδιασμό των φυτών με θρεπτικά συστατικά.
Ηφαιστειακές πέτρες λάβας
Είναι κομματάκια ανεπεξέργαστης ηφαιστειακής πέτρας λάβας, συνήθως κόκκινης και μαύρης. Είναι πορώδες, ελαφρύ και πλούσιο σε μέταλλα και θρεπτικά συστατικά όπως μαγνήσιο, σίδηρο και ασβέστιο.
Άμμος - χαλίκι - βότσαλο
Βασικό υλικό σε πολλά μείγματα χωμάτων, προσφέρει αποστράγγιση. Είναι σημαντικό για μείγματα σε κάκτους και παχύφυτα, που έχουν αυξημένη απαίτηση σε αποστράγγιση. Έτσι προστατεύονται οι ρίζες τους από το να σαπίσουν.
Πετροβάμβακας (Rockwhool)
Είναι ένα αδρανές υπόστρωμα και διαδεδωμένω διεθνώς ως υπόστρωμα σε υδροπωνικές καλλιέργειες. Παράγεται από την επεξεργασία ηφαιστειακών ορυκτών και έχει πολύ καλή απορρόφιση νερού και καλό αερισμό των ριζών.
Ένα άλλο εμπορικό προιόν είναι το Mapito, ένα πολύ ελαφρύ μέσο με καλή ικανότητα συγκράτησης νερού. Eίναι ένα μείγμα πολυουρεθάνης (PU), πετροβάμβακα, και μερικές φορές και κοκοφοίνικα ή περλίτη.
Ιαπωνικά χώματα
Akadama
αργιλώδες από ηφαιστιακές περιοχές, PH 6,5-6,9 , αποσυντήθεται με τον χρόνο , κρατάει καλή υγρασία και επιτρέπει καλό αερισμό των ριζών καθώς είναι σε κόκκους διαφόρων μεγεθών. Είναι το βασικό χώμα που χρησιμοποιείται παραδοσιακά στα μπονσάι.
Kanuma
Προέρχεταια πο ηφαιστιακά πετρώματα και είναι αρκετά όξινο με PH 6 γαι αυτό χρησιμοποιείται περισσότερο σε φυτά που προτιμάνε όξινο περιβάλλον.
Kiryu (kiryuzuna)
Είναι ένα είδος Ιαπωνικού ζεόλιθου, ορυκτό δηλαδή που προέρχεται από την αποσύνθεση ηφαιστακών πετρωμάτων. Δεν αποσυτνήθεται με τον χρόνο.
Keto (Tsutchi)
Είναι ένα μείγμα μαύρου κολλώδους χώματος που προέρχεται από την μίξη ιαπωνικού άργιλου και σφάγνου
Μείγματα χωμάτων
Κάποια κλασικά μείγματα χωμάτων είναι το κακτόχωμα (άμμος και τύρφη ) , το χώμα για bonsai (ηφαιστειακά πετρώματα, άμμος και τύρφη) και το χώμα για οξύφυλλα (οργανικό υπόστρωμα με βάση την όξινη τύρφη). Τα περισσότερα σκευάσματα περιέχουνε κάποιο ποσοστό περλίτη για καλύτερη αποστράγγιση. Πειραματιστείτε με τα μείγματα για να βελτιώσετε τα χώματα του εμπορίου και να προσφέρετε στα φυτά σας ακριβώς αυτό που χρειάζονται. Διαβάστε περισσότερα για το πως θα πετύχετε το ιδανικό μείγμα εδώ !
Κάποια υποστρώματα που μπορούνε να χρησιμοποιηθούνε σε αυτοποτιζόμενες γλάστρες είναι συνήθως μείγματα από ανόργανα υλικά με καλή απορρόφηση του νερού και πολύ καλή αποστράγγιση. Το εμπορικό μείγμα lechuza-pon για παράδειγμα αποτελείται από περλίτη, πέτρες λάβας και ζεόλιθο αλλά θα μπορούσατε να φτιάξετε και το δικό σας μείγμα όπως αυτό που περιέχει σε μεγάλο ποσοστό και Seramis.
Διαβάστε περισσότερα για την αποστράγγιση εδώ : "Χώμα και καλή αποστράγγιση στις γλάστρες"
Μπίλερ Αρχέλαος kokedamaplants.gr